Het chronisch vermoeidheidssyndroom
| Voor mijn opleiding tot E.E.N ® therapeut heb ik mij verdiept in het chronisch vermoeidheidssyndroom. Vooral het werk/ onderzoek van Bram Bakker en Stans van der Poel boeide mij enorm. Zij hebben hun eigen aanpak waarin ook ademoefeningen en hartcoherentie oefeningen een belangrijke rol spelen. Mijn hart maakte een sprongetje van vreugde omdat juist adem- en hartcoherentie oefeningen al vele jaren tot mijn specialiteiten behoren. In de hoop dat ik jou vertrouwen een beetje kan prikkelen plaats ik de thesis op het internet. Auteur: Corina van Dommelen ’t Hofke 59 5641 AJ Eindhoven Tel. 06-27055614 25-01-2020 |
| Het chronisch vermoeidheidssyndroom |
| Wat is chronische vermoeidheid? Iedereen is toch weleens moe? Wanneer ben je eigenlijk chronisch vermoeid? Wat voor klachten zijn kenmerkend? Wat voor weg bewandelen deze mensen, totdat zij te horen krijgen dat zij maar met hun ziekte moeten leren leven? |
Inhoud
1 Wat is chronische vermoeidheid?. 3
2 Chronische vermoeidheid is meer dan moe zijnalleen. 4
3 Het medisch circuit en de conventionele benadering. 5
De invloed van het autonome zenuwstelsel 6
5 De volgende vaak onbegrepen klachten komen vaak voor: 7
6 Vermoeidheid en de pH waarde. 8
Voorwoord
Het chronisch vermoeidheidssyndroom als ziektebeeld heeft mij geïnspireerd, zodat ik kan begrijpen wat er nu precies verandert in het lichaam en hoe het zover kan komen. Vooral ook omdat er maar weinig doeltreffende therapieën en behandelwijzen voor lijken te bestaan. Door mijn interesse in alles wat met de adembeweging en het ademen te maken heeft, kwam ik in het bezit van het boek van Stans van der Poel en Iris van der Zanden: Chronische vermoeidheid nooit meer! Het “klikte” direct, omdat zij over ademtraining en hartcoherentie spreken in het boek en juist hierin heb ik mijzelf bekwaamd en gespecialiseerd. Vanuit de aanname dat alles wat ons overkomt ons iets kan vertellen en ons juist sterker en bewuster kan maken, ben ik dit ziektebeeld gaan uitdiepen. Voor mijzelf zijn ademoefeningen al heel lang een goed hulpmiddel om naar binnen te keren om zo tot een nieuwe balans te komen. In alle situaties met verschillende klachten is het altijd de adem geweest die me ruimte, vertrouwen en weer energie heeft gegeven.
Inleiding
CVS is een ziektebeeld dat naar verwachting de komende jaren steeds meer voor zal komen. Vandaar mijn zoektocht naar het ontstaan, het verloop, het medisch traject en een andere zienswijze en aanpak van dit ziektebeeld. Juist de zoektocht naar de oorsprong is niet gebruikelijk in het medisch jargon maar geeft daarentegen wel de meeste kans op een kanteling in het proces. Verder bespreek ik de klachten die het meest voorkomen bij CVS, wat er precies gebeurt in het lichaam en hoe je door je te richten op vier pijlers – de geest, het ademen, voeding en beweging – een behandelplan naar volledig herstel kunt inzetten.
1 Wat is chronische vermoeidheid?
Iedereen is toch weleens moe? Wanneer ben je eigenlijk chronisch vermoeid?
Wat voor klachten zijn kenmerkend? Wat voor weg bewandelen deze mensen, totdat zij te horen krijgen dat zij maar met hun ziekte moeten leren leven? Hoe wordt er in de medische wereld met chronisch vermoeide mensen omgegaan?
CVS, ook bekend onder de naam Myalgische Encefalitis ME of postviraal vermoeidheidssyndroom, is een zeer beperkende aandoening waar wereldwijd zo’n 17 miljoen mensen aan lijden. Het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) is een geheimzinnige ziekte die lange tijd omstreden is geweest. Veel artsen betwijfelden of hij wel bestond. Bron: 4 T
Het Wilhelmina Kinderziekenhuis (UMC Utrecht) heeft een speciale poli en cyberpoli voor jongeren en komt met de volgende informatie: het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) komt vooral voor bij jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Kinderen met CVS hebben last van extreme moeheid, al na de kleinste inspanning en dat wordt niet opgelost door meer te slapen of te rusten.
In 2017 kwam het goede nieuws naar buiten voor patiënten met ME/CVS: de opvatting dat ME/CVS een ingebeelde ziekte is die tussen de oren zit, is eindelijk achterhaald. Patiënten met ME/CVS worden eindelijk serieus genomen. De ME/CVS Stichting Nederland maakt zich sterk voor 60.000 mensen met ME en CVS die ziek tot ernstig ziek zijn. Hoewel hier jaarlijks duizenden nieuwe patiënten bij komen, bestond er in Nederland nog steeds de opvatting dat dit een ingebeelde ziekte zou zijn. Patiënten ondervonden dagelijks hinder van deze achterhaalde opvatting. Er komt nu een nieuw beleid.
Doordat de ME/CVS patiënten nu serieus worden genomen, kan de ME/CVS Stichting Nederland een nieuwe beleidsvisie presenteren. Hierin gaat veel veranderen voor de patiënten. ME/CVS wordt een verplicht onderdeel van de opleiding van artsen en in de scholing van alle andere bij ME/CVS betrokken (zorg)professionals. Daarnaast komt er een meerjarig onderzoeksprogramma dat gericht is op deze ziekte. Er worden expertisecentra opgezet voor het verbeteren van de zorg voor ME/CVS patiënten waarbij er speciale aandacht kan worden gegeven aan patiënten met een ernstige vorm hiervan.
Bron: 4 T
Er is sprake van CVS als er ernstige aanhoudende of telkens terugkerende vermoeidheidsklachten aanwezig zijn:
- die niet aanzienlijk verbeteren door rust;
- die niet het gevolg zijn van voortdurende inspanning;
- die veel invloed hebben op het dagelijkse leven van de patiënt. Hij of zij heeft weinig tot geen energie om naar school of werk te gaan, te sporten of andere hobby’s uit te oefenen en om contact te onderhouden met vrienden;
- waarvoor geen lichamelijk verklaring te vinden is;
- die tenminste zes maanden bestaan
Is er verschil tussen ME en CVS? Nee, ME en CVS zijn twee verschillende namen voor dezelfde klachten. In 1956 dook een ziekte op in een Londens ziekenhuis. Veel mensen hadden ineens last van moeheid, hoofdpijn en concentratiestoornissen. Omdat de artsen dachten dat het door een besmettelijke ontsteking kwam, noemden ze de ziekte Myalgische Encefalomyelitis (ME):
- myalgie = spierpijn;
- encefalomyelitis = ontsteking van hersenen en ruggenmerg.
Het is nooit bewezen dat die ziekte door een ontsteking kwam. Daarom gebruiken we nu de naam CVS. Deze naam zegt iets over de ziekte zelf. Niets over de oorzaak.
Bron: 5 W.
2 Chronische vermoeidheid is meer dan moe zijnalleen
Allereerst kijken we naar zaken waar we gewoon moe van worden. In willekeurige volgorde:
- Te weinig slaap
- Te hard werken
- Te lang werken
- Uren achter elkaar autorijden
- Langdurig sporten, zoals het lopen van een marathon
- Zaken die stress opleveren, zoals ruzies en ontslag
- Verhuizen
- Pasgeboren kinderen
- Een nieuwe baan
- Relatieproblemen
Het is niet moeilijk om nog veel meer te bedenken, maar meestal hebben deze gebeurtenissen gemeen dat ze weer overgaan als we gewoon lekker kunnen uitrusten.
Het herstelsysteem van het lichaam heeft 48 uur nodig om weer helemaal in orde te zijn na een grote inspanning. Sterker nog, het lichaam maakt zichzelf net even sterker dan de vorige keer om nog beter voorbereid te zijn voor als er weer iets zwaars overwonnen moet worden. We noemen dit supercompensatie en het is eigenlijk datgene
dat we met sporten proberen te bereiken, steeds een beetje beter tot we onze top bereikt hebben. Onze voorraadkelder is als het ware helemaal gevuld en in dit
geval met glycogeen. Glycogeen is onze suikervoorraad in opgeslagen vorm, die we omvormen naar suiker of met een andere naam naar glucose. Als we nu na een zware inspanning goed uitrusten, kan onze glycogeenvoorraad steeds groter worden en verbeteren we ons uithoudingsvermogen. Nemen we niet genoeg rust en blijven we ons lichaam maar uitputten, dan worden we steeds slechter. Zoals het dagelijks hard trainen of niet kunnen rusten of er niet genoeg tijd voor nemen. De glycogeen voorraad krijgt de kans niet om maximaal gevuld te raken. Als we dit maar lang genoeg volhouden, leidt dit tot overtraindheid in de sport en uitputting in het dagelijks leven en dan noemen we het een burn-out.
Meerdere oorzaken
Tot dusver zocht men in de conventionele benadering steeds naar één oorzaak van deze aandoening. Maar holistische therapeuten zijn steeds uitgegaan van meerdere oorzaken, allemaal met hetzelfde eindpunt: ernstige onderdrukking van het immuunsysteem. Volgens die benadering kan bij CVS sprake zijn van elk van de ooit voorgestelde oorzaken: virussen, stress, depressie, slechte leverfunctie, omgevingsziekte, medicijngebruik, bijnierinsufficiëntie, infectie met de schimmel Candida albicans, darmlekkage, te trage schildklierfunctie, hypoglykemie, voedingstekorten, voedselallergie, slaapproblemen, emotionele problemen, slechte lichaamshouding, verstoorde ademhaling en te weinig beweging.
Bron: 3 T
3 Het medisch circuit en de conventionele benadering
Om een idee te geven van de wegen die patiënten vaak bewandelen bespreken we hier een aantal veel voorkomende stappen die zij nemen, in de hoop op een verbetering van hun lichamelijke conditie.
In eerste instantie kijkt men de vermoeidheid een tijdje aan voordat men naar de huisarts of bedrijfsarts gaat. Tegenwoordig is er meer erkenning voor CVS, toch kiezen artsen er in de meeste gevallen nog altijd voor om wat extra rust aan te bevelen, maar al gauw wordt duidelijk dat dit ook niet de oplossing is. Het kan even een opluchting zijn, vaak voelen mensen zich schuldig dat ze anderen in de steek laten en met het werk opzadelen. Sommigenbegrijpen hun lijf niet meer en halen zich de vreselijkste ziekten in hun hoofd. Nu komen deze zorgen er ook nog bij. De gedachten komen in een vicieuze cirkel terecht, wat extra onrust geeft.
Meestal komt dan ook medicatie om de hoek kijken. Antidepressiva en bètablokkers zijn de meest voorgeschreven medicijnen. In mindere mate wordt er medicatie voor een te hoge of lage schildklierwerking gegeven. De antidepressiva hebben een verlichtende werking en de bètablokkers zorgen ervoor dat het lichaam kunstmatig in rust blijft door de hartslag te verlagen. Maar het probleem wordt hier niet mee opgelost. De vermoeidheid blijft en is alleen wat draaglijker. Gelukkig is deze medicatie niet meer vanzelfsprekend en wordt er steeds vaker doorgezocht naar oorzaken in plaats van te blijven steken in symptoombestrijding.
Het medisch traject
Velenkiezen zelf voor het medisch-specialistische circuit; het probleem in dit circuit is dat door de verschillende specialismen het lichaam niet als één geheel wordt gezien. De klachten worden los van elkaar onderzocht en behandeld.
De cardioloog zal bijvoorbeeld een belastbaarheidsonderzoek doen op basis van de verhoogde rusthartslag, de onregelmatige hartslag met bijkomende overslagjes en de vermoeidheid die bij inspanning optreedt. Meestal zonder resultaat, behalve met het advies om belasting te voorkomen.
De internist zal zich richten op de hypoglykemie (te lage bloedsuikerspiegel), de bacteriën, de virussen en de verstoorde spijsvertering. Men onderzoekt de schildklier en die vertoont een afwijkende werking door de opgejaagdheid van het lichaam. Hiervoor worden medicijnen, rust en andere eetgewoontes aangeraden.
Men gaat naar de longarts met ademhalingsklachten, zowel de inspanningstest als de hyperventilatieprovocatietest kunnen de diagnose CVS helpen stellen.
De patiënt bezoekt de neuroloog, want er is vaak ook sprake van afgenomen concentratievermogen en geheugenverlies. Tintelende handen en voeten worden gezien als tekortkomingen van het zenuwstelsel.
Men gaat naar de reumatoloog als er sprake is van overheersende spierpijn en bijkomende gewrichtspijnen. De spierspanning is zo hoog dat de pezen, banden en gewrichten ook onder druk komen te staan. De bloedwaarden geven geen uitsluitsel en vervolgens komt de term spierreuma om de hoek kijken.
De internist is over het algemeen de laatste schakel in het medisch-specialistische circuit. Hij is degene die de ziekte een officiële naam geeft, zoals het CVS, ME of fibromyalgie. Het kan ook nog zijn dat de diagnose niet gesteld wordt en men het afdoet als een “gewoon griepje”.
4 Een andere aanpak
Psychiater Bram Bakker beveelt de aanpak aan van Stans van der Poel (1955). Als longfunctieanalist herkende ze meer dan 20 jaar geleden een verband tussen verschillende vermoeidheidsklachten en ontregelde ademhalingspatronen. Door het meten van de hartslag en de ademhaling kan inzichtelijk gemaakt worden wat er zich in het lichaam afspeelt. Omdat er geen geschikte apparatuur was om de ademhaling goed te meten en daarbij ook de hartslag inzichtelijk te krijgen, besloot ze deze zelf te ontwikkelen. Zij is de bedenker en ontwikkelaar van verschillende apparaten, die de ademhaling en de hartslag in beeld brengen.
Bij patiënten met CVS,Pfeiffer, burn-out, fibromyalgie en ME bleek dat het lichaam in rust meetwaarden vertoonde alsof het een zware inspanning aan het leveren was. Een gezond persoon in rust krijgt energie door vetverbranding. De vermoeide patiënten bleken in rust voornamelijk hun suikervoorraden aan te spreken, voorraden die normaal gesproken bedoeld zijn voor inspanning. Daarnaast bleek ook de ademhaling in rust vaak veel te snel en bleek er een verband te zijn met de hoge suikerverbranding. Het komt erop neer dat het lichaam van chronisch vermoeide patiënten continu in een actieve staat lijkt te verkeren, waardoor het geen kans krijgt om te herstellen.
Bij het nader onderzoeken van de resultaten van de inspanningstesten kwam Stans erachter dat het lichaam bij het functioneren op de helft van de maximale capaciteit het meest in balans is. Het laten trainen van patiënten op dit “balansniveau” leverde goede reacties op. Het was nog niet de oplossing voor de extreme vermoeidheid. Door meer aandacht te besteden aan de ademhaling tijdens inspanning nam opnieuw het aantal mensen dat zich beter voelde toe. Na jarenlang testen, behandelen en verfijnen van de techniek is er nu een wetenschappelijk gevalideerde methode ontstaan die al veel patiënten met CVS heeft geholpen met het terug-vinden van hun balans. Deze aanpak bespreken we later, eerst nog wat uitleg over hoe het lichaam reageert en hoe we het kunnen beïnvloeden.
Bron: 1 B
De invloed van het autonome zenuwstelsel
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee subsystemen die normaal gesproken constant in evenwicht zijn. Het sympatische zenuwstelsel scheidt adrenaline en noradrenaline af. Het controleert de vecht- en vluchtreacties. Zijn activiteit versnelt het hartritme. Je zou dit je gaspedaal kunnen noemen. Het parasympatische zenuwstelsel scheidt acetylcholine af, een andere neurotransmitter. Deze hoort bij een toestand van ontspanning en rust. Zijn activiteit vertraagt het hart. Je zou dit je rem kunnen noemen. Beide systemen moeten in goede conditie zijn, zodat ze elkaar kunnen compenseren waar nodig. Onze lichaamstemperatuur, hormoonhuishouding, het immuunsysteem, spijsvertering, ademhaling en de hartslag hebben één ding gemeen: ze worden volledig automatisch en onbewust aangestuurd. Over deze functies hoeven we niet na te denken. Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor de juiste balans van bovengenoemde lichaamsfuncties. Bij CVS is het lichaam alleen maar aan het gasgeven, het remmen is verleerden hier ontstaat de disbalans.
Bron: 2 B
De vet- en suikerverbranding
In ons lichaam hebben we twee belangrijke voorraden: de vet- en de suikervoorraad. De vetvoorraad is gemaakt voor lichte en langdurige arbeid. Ook tijdens rust en werk dat vele uren duurt, moeten we vooral vet gebruiken. Deze vetvoorraad is groot genoegvoor een langere periode, denk maar aan hongerstakers. Zij leven op hun vetvoorraad. Het duurt zelfs maanden voordat het mis gaat. Zelfs als je slank bent, is je vetvoorraad voldoende. De suikervoorraad is slechts voldoende voor een aantal uren en moet gebruikt worden voor kortere en zware arbeid. In enkele uren is deze voorraad op en als we netjes rusten is deze na 48 uur weer aangevuld, vooropgesteld dat we tijd krijgen om te rusten. Hier ligt de oorzaak van chronische vermoeidheid: de rust komt niet meer op tijd, de voorraad wordt niet meer goed aangevuld en dit leidt uiteindelijk tot uitputting. Het lichaam heeft aanvankelijk te weinig rust gekregen en later kan het niet meer rusten.
Hoe hoger de hartslag hoe meer energie het kost en hoe groter het aandeel van de
suikerverbranding is. Bij de CVS-patiënten is het lichaam als het in rust is nog steeds in de staat van hard werken en paraatheid; de voorraad is uitgeput en wordt niet meer goed aangevuld. Het lichaam is een suikerverbrandingsmachine geworden. Ons lichaam kun je gemakkelijk een spelletje leren, maar ook het verkeerde spelletje. Als je je lijf traint voor een marathon, ben je de tweede keer veel sneller in vorm. De chronisch vermoeide mens heeft het lichaam het spel van de suikerverbranding geleerd en kan op het laatst niet meer anders. Als je naar het vetpercentage van CVS-patiënten kijkt, is dit relatief hoog, terwijl ze vaak slank zijn. Maar het vet wordt niet meer gebruikt. Het lichaam is een suikerverbrandingsmachine geworden. De constante staat van hard werken wil niet meer uit het lichaam. Er hoeft maar iets te gebeuren en de suikerverbranding schakelt weer aan. De suikervoorraad is vaak bijna leeg en wordt zelf ‘s nachts aangesproken. Bij de minste of geringste arbeid gaat het fout en is de voorraad op. Vaak kan er na een periode van rust best wat gedaan worden, maar de rekening wordt later betaald. Is de suikerverbranding eenmaal weer gestart door bijvoorbeeld sporten, dan wil deze voorlopig niet meer stoppen. Deze vorm van vermoeidheid gaat gepaard met veel andere klachten die het geheel nog ondraaglijker maken.
5 De volgende vaak onbegrepen klachten komen vaak voor:
Psychologische klachten:
- onrustgevoel
- paniek
- angst
- emotioneler reageren dan normaal
- gauw geprikkeld zijn
- overal tegenop zien
Hartproblemen:
- onregelmatige en snelle hartslag
- pijn in de borst
Neurologisch klachten:
- duizeligheid
- flauwvallen
- geestelijke afwezigheid
- hoofdpijn
- tintelingen in het gezicht, handen, voeten, vingers en tenen
- concentratieproblemen
Stijfheid van gewrichten:
- onder andere in de handen
- stijfheid rond de mond
- kramp
Klachten van maag en darmen:
- een opgeblazen gevoel
- buikkramp
- veel boeren
- slechte spijsvertering
Overige klachten:
- koude handen en voeten
- spierpijn
- trillende handen
- bibberen
- opvliegers
- droge keel
- brok in de keel
6 Vermoeidheid en de pH waarde
De vermoeidheid, de klacht met de meeste impact op het functioneren is te verklaren uit het leeg zijn van het suikerpotje, terwijl je dit nodig hebt voor een inspanning.
Buiten de vermoeidheid komen de andere klachten voort uit een ander fenomeen: de balans tussen koolzuur en bicarbonaat is verstoord. Het lichaam is letterlijk uit balans
en in het bloed is er daadwerkelijk een verstoring te vinden. Iedereen kent tegenwoordig de kreet pH-neutraal of dezelfde pH als de huid om aan te tonen dat bijvoorbeeld een crème niet schadelijk kan zijn. Als de pH laag is dan is het product of stofje te zuur en te hoog; dan is het te basisch. De juiste pH voor het bloed is 7,4, maar een lichaam in de suikerverbranding zonder dat er lichamelijke arbeid of sport tegenover staat, heeft een
hogere pH. Dit komt doordat de ademhaling versneld is. Daardoor wordt er te veel koolzuur uitgeblazen. Is de koolzuurwaarde in het bloed te laag, dan is de pH te hoog.
Hiermee kunnen we heel goed de oorzaak van bovenstaande klachten verklaren.
Er ontstaat een verstoorde balans als een lichaam te veel ademt voor de arbeid die geleverd wordt. In dit geval worden de koolzuurwaarden in het zuurstofrijke bloed gehalveerd en hierdoor gaat de pH omhoog.
Bij observaties van mensen in rust met de verschillende vermoeidheidsdiagnoses, zien we dat zij allemaal te veel koolzuur hebben uitgeademd. Zelfs de normale waarde zit aan de lage kant. Een ademfrequentie tussen 8 en 12 per minuut wordt als normaal gezien, maar daar moet je niet alleen naar kijken. Het gaat ook om de hoeveelheid lucht die ze uitademen, die moet in buurt van de 10 liter zijn. Vergis je niet, ademhaling is niet alleen frequentie, maar bestaat uit drie componenten namelijk:
- De frequentie, dit is het aantal ademteugen per minuut
- De ademteug, dit is de hoeveelheid lucht die je per keer in-en uitademt. Een normale ademteug is ca. 1 liter, waarbij de hoeveelheid ingeademde lucht ongeveer gelijk is aan de uitgeademde
- Het adempatroon, dit is zeer belangrijk voor het welbevinden van de mens. De meeste mensen denken dat tijdens een inademing de zuurstof meteen in het bloed komt, maar dat gebeurt vooral tijdens de uitademing; daarom is deze zo belangrijk. Je moet in rust de gasuitwisseling de tijd geven.
Bij al deze componenten kan het mis zijn. De ademhaling in rust, is een van functies die wordt aangestuurd door het autonome zenuwstelsel en gaat in principe vanzelf. Bij toenemende belasting neemt de frequentie van het ademen automatisch toe en bij afnemende belasting neemt deze weer af. Alle drie de componenten zijn meetbaar en kunnen bij chronisch vermoeide patiënten afwijken van een “normaal” adempatroon. Wat in rust het meest voorkomt is de oppervlakkige en wat snelle ademteug: een hoge frequentie in combinatie met een kleine ademteug. In mindere mate kom je de “diepe zuchters” tegen die, soms zonder dat zij er zelf erg in hebben, voor iedere zin diep zuchten. Dit is een te grote ademteug en een afwijkend adempatroon.
7 Aanverwante klachten
Een aantal van de bijkomende klachten zal ik er uitlichten en verklaren.
Kijken we bijvoorbeeld naar hartklachten, zoals te snel kloppen met overslagjes. Deze klachten verdwijnen al gauw als iemand zich gaat inspannen. Dit wordt medisch als een veel voorkomend fenomeen gezien. Als het zich voordoet, zegt men dat het geen kwaad kan en het vaak voorkomt bij jonge, gestreste vrouwen. Stress klopt, maar het is vaak een combinatie van klachten behorend bij CVS.
De psychologische klachten zijn te verklaren uit de stand waar het lichaam in staat. Meestal noemt men dit “de vecht- of de vluchtstand”. Vluchten en angst gaan meestal samen. Als je aan het vluchten bent is er geen ruimte voor andere zaken en al gauw zal iets je irriteren. Het lichaam wil niet afgeleid worden door onbenulligheden als het bezig is het lijf te redden door te vluchten. Vaak hoor je de mensen zeggen: “Vroegerging ik zonder problemen met de auto naar het centrum van Amsterdam, dat doe ik nu niet meer”. Een opgejaagde geest en een opgejaagd lichaam hebben meer moeite met alles, zoals concentreren en onthouden.
Vooral concentratieproblemen zijn veel gehoorde klachten. Een lichaam dat moet vechten of vluchten, mag niet afgeleid worden door een leuk bloemetje links en rechts van de weg. Er kan niet veel extra informatie bij, want dat zou dodelijk kunnen zijn tijdens het vechten of vluchten. De informatiebaantjes nemen als het ware af onder de verstoorde pH en verlaagde koolzuurconcentratie. Ga je nu tuinieren of andere dingen met je handen doen, dan wordt het weer wat beter.
Ooit is er onderzoek gedaan naar de emotionaliteit tijdens geforceerde hyperventilatie. Tijdens deze geforceerde hyperventilatie, waarbij lichaam en geest ook in de “vecht- en vluchtstand‟ kwamen, werd er veel meer gehuild bij het vertonen van een zielige film dan met een normale ademhaling. Vaak staat het lichaam dusdanig in de vechtstand dat het als behandelaar heel moeilijk kan zijn om tot een gesprek te komen met de patiënt, laat staan tot het uitleggen wat er aan de hand kan zijn. In zo’n geval is het vaak het effectiefst om met ademtherapie te beginnen. Bron: 1 B
De neurologische klachten komen in mindere mate voor, maar zo af en toe zijn ze er wel. Meestal in staat van ernstige gejaagdheid. Dit zijn typische klachten die onder een tekort aan koolzuur in het bloed voorkomen. Het gevoel van benauwdheid en het niet goed vrij kunnen ademen is wel een meer gehoorde klacht. Bij snelle ademhaling worden de teugjes kleiner met een hoge frequentie. Daardoor wordt er zeer oppervlakkig geademd. Het geeft een gevoel dat er niet meer diep in- en uitgeademd kan worden. Het gekke is, dat als je het bloed meet er genoeg zuurstof in zit, zelfs meer dan normaal, maar te weinig koolzuur. Het lichaam geeft bij lage koolzuurwaarden in het bloed een signaal van benauwdheid af naar de hersenen.
Maag- en darmklachten zijn veelgehoorde klachten. Daar worden de meest vreemde diëten op losgelaten. Niets in het lichaam is zo afhankelijk van de pH als maag en darmen. Deze klachten worden vaak door therapeuten niet herkend als behorend bij de klachten van CVS. Bij topsporters wordt vaak gecontroleerd of allerlei stofjes, zoals mineralen en vitamines, voldoende in het lichaam aanwezig zijn. Deze controle is daarentegen niet vanzelfsprekend voor gewone mensen als er vermoeidheidsklachten optreden. Komt het lichaam weer in balans, dan zie je dat deze stofjes meteen weer beter worden opgenomen.
De spieren die pijn geven, zwaar zijn en niets meer kunnen hebben een verhoogde melkzuurconcentratie, dit is in het verleden ook al eens aangetoond door een Australisch medisch onderzoeksteam. Deze stijve spieren trekken harder aan pezen, banden en gewrichten. Melkzuur is een chemische stof die bij verschillende biologische processen in het menselijk lichaam vrijkomt. Met name bij zware inspanning door anaerobe afbraak (afbraak van stoffen zonder zuurstof) van suiker wordt er melkzuur aangemaakt dat zich ophoopt in de spieren. De verzuring in de spieren is het gevolg van deze ophoping. Daarnaast komt er nog bij dat de vloeistoffen in de gewrichten en de rest van het lijf last hebben van deze verstoorde pH.
Tot slot de koude handen en voeten, waar echt vaak over wordt geklaagd. Onder dezelfde lage koolzuurconcentratie neemt de doorbloeding af. De kleine vaatjes gaan wat dichter zitten. Door het verhoogde aanbod van zuurstof is er meer dan genoeg in de grote vaten. De meest belangrijke organen komen daardoor niet in de problemen.
Samengevat komt het erop neer dat al deze klachten worden veroorzaakt doordat het lichaam zich in rust eigenlijk aan het inspannen is. Als je in rust ademt alsof je aan het sporten bent, verkeert het lichaam in een staat die te vergelijken is met sporten, gezien de bloedwaarden en de verzuring. Je verbrandt dan suikers, die bedoeld zijn voor activiteit en zware inspanningen. Het lichaam beschikt over een beperkte suikervoorraad en als die op is, dan leidt dat tot de volgende problemen: ernstige vermoeidheid en spierpijn. Ook met sporten en zware activiteiten kun je niet oneindig doorgaan.
Doordat er in rust helemaal niet wordt ingespannen maar het lichaam wel in die staat verkeert, kan er gesteld worden dat het lichaam uit balans is. De neveneffecten hiervan zijn erg vervelend.
- Een afname van concentratie, of geprikkeld gedrag.
- Je spijsvertering raakt verstoord door de te hoge pH; de opname van belangrijke voedingsstoffen vermindert.
- Sommige bacteriën en schimmels kunnen beter leven in een verhoogde pH en zorgen voor ongemakken.
8 Het herstelproces
Wat zijn de verschillende componenten die ingezet kunnen worden om te genezen van CVS? Het lichaam is een complex systeem en in het geval van CVS is gebleken dat bij ieder mens de klachten in verschillende mate van heftigheid aanwezig zijn; dit betekentdat er ook niet één duidelijke oplossing is. Uit ervaring is gebleken dat een combinatie van de volgende vier verschillende componenten kan leiden tot een optimaal genezingsproces:
- De geest
- Het ademen
- Voeding
- Energie door beweging
De geest
De denkgeest is onlosmakelijk verbonden met je lichaam. De kracht ervan is enorm; je kunt meer dan je denkt. Tijdens inspanningstesten op de fiets twijfelen mensen vaak aan hun eigen kunnen en worden zij juist gerustgesteld door te zien wat er gebeurt. Zij zien en merken dat ze fysiek veel meer aan kunnen dan zij verwacht hadden. Een ander voorbeeld is de werking van placebo’s, die in verschillende onderzoeken is aangetoond. Blijkbaar is de kracht van het vertrouwen op herstel zo groot, dat er regelmatig mensen genezen van een ongeneeslijke ziekte door een nepkuur of pil. Mensen die niet kunnen vergeven en boos blijven, zijn figuurlijk en feitelijk verzuurd, wat de gezondheid zeker niet ten goede komt. Gedachten, verkeerde overtuigingen, onjuiste aannames, zorgen en vervelende berichten over het ziekzijn kunnen je hoofd op hol brengen. “Een mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest”. Gelukkig is het ook mogelijk om jezelf uit deze gedachtenspiraal te trekken door je gedachten naar iets positiefs te draaien. Hier kun jezelf mee aan de slag of de hulp inschakelen van multidisciplinair therapeut, een E.E.N therapeut bijvoorbeeld.
Het ademen
De ademhaling wordt maar al te vaakdoor stressmomenten of andere onaangename periodes in je leven verstoord. Je hebt kunnen lezen hoe zij invloed heeft op alle processen in het lichaam. Het lichaam past zich aan zijn omgeving aan. Ook wanneer er gedurende een lange tijd (onbewuste) stress in je leven is, treedt er een trainingseffect op. Het lichaam vervalt steeds gemakkelijker in het verkeerde patroon. Er hoeft maar iets te gebeuren wat het autonome zenuwstelsel triggert en het gaspedaal wordt automatisch ingetrapt.
Voor iedereen is het aan te raden om te weten hoe het ademen werkt en hoe het bij henzelf verloopt. Het adempatroon is zeer belangrijk voor het welbevinden van de mens.
De ademhaling is een van de belangrijkste instrumenten om het lichaam weer tot rust te krijgen en daarmee de vetverbranding weer aan te wakkeren. Om met de adem aan de slag te gaan is het raadzaam een ademtherapeut te bezoeken of speciale yogalessen te volgen die gericht zijn op ademoefeningen. De energie control methode die ontwikkeld is door Stan van der Poel is een wetenschappelijk gevalideerde methode die erop gericht is om alle vier de componenten in evenwicht te brengen, speciaal aangepast per individu.
Het allerbelangrijkste moment om de ademoefeningen te doen is misschien wel na de inspanning. Omdat het lichaam mogelijk jarenlang te veel toeren heeft gedraaid, is het niet gewend om te ontspannen. Na inspanning is bij CVS-patiënten te zien dat het lichaam nog lang in de actieve stand blijft. Door de ademoefening kun je het lichaam weer aanleren om eerder te ontspannen na inspanning. Hierdoor zal het herstel sneller gaan, worden de energievoorraden beter aan gevuld en zul je je fitter voelen.
Voeding
Voeding wordt gebruikt als brandstof, dus is het heel erg belangrijk wat je in je mond stopt. Maar wat is nu eigenlijk wel en niet goed voor je? Ook hier zul je je eigen weg in moeten bewandelen. Een eenvoudige richtlijn hierbij is wel dat de producten die we het beste kunnen verdragen heel basic zijn en ons terugvoeren naar de oertijd: pure voeding zonder toevoegingen voor de houdbaarheid, smaak en kleur. Het lichaam herkent het dan ook als voeding in plaats van vulling.
De CVS-patiënt heeft een relatief hoog vetpercentage, desondanks kan hij er mager uitzien. Dit hoge vetpercentage is te wijten aan alle processen die in zijn lichaam de suikerverbranding starten. Als je geen of weinig vet gebruikt voor arbeid, wordt alle suiker die je eet omgevormd naar vet en daarna naar de depots (buik, heupen, dijen) gestuurd om vervolgens niet of nauwelijks gebruikt te worden. Stimuleren we de spieren weer vet te verbranden dan worden de vetdepots weer normaal leeg getrokken.
De CVS-patiënt heeft vaak last van allergieën en een leuke bijkomstigheid van de ademtherapie is dat veel allergieën snel afnemen naarmate het lichaam meer in balans komt.
Energie door bewegen
Een kenmerk van CVS is inspanningsintolerantie; het gaat om het juiste niveau waarop bewogen wordt. Als je uitgeput bent na de minste ofgeringste inspanning, komt dat niet door de beweging zelf, maar doordat jouw lichaam uit balans is en niet goed kan herstellen van die inspanning. Om het lichaam weer in balans te krijgen, moet er een evenwicht gevonden worden tussen de mate van inspanning en ontspanning. Om dit voor elkaar te krijgen, zul je juist meer moeten gaan bewegen, maar wel op een manier die op dat moment bij jou past. Veel mensen bewegen te weinig of verkeerd.
Ook hier is deskundige begeleiding belangrijk. Het is belangrijk om eerst vast te stellen wat jouw persoonlijke fysieke gesteldheid is. Dit kan gemeten worden en met deze testen als uitgangspunt kan dan een speciaal op maat gemaakt trainingsprogramma gevolgd worden. Vervolgens zal goed in de gaten gehouden moeten worden wat de reactie van het lichaam op de inspanning is en of het lichaam wel voldoende herstelt. Voor een goed herstel is het van groot belang om de trainingen aan te vullen met ademoefeningen.
Bewegen is goed voor:
- Doorbloeding
- Spieropbouw
- Botdichtheid
- Voorkomen van hart- en vaatziekten
- Voorkomen van overgewicht en diabetes 2
- Weerstand tegen ziekten
Samengevat: om fit te worden moet je het lichaam ombouwen van een suikerverbrandingsmachine naar een vetverbrandingsmachine. Dit is te bereiken door te trainen op het juiste niveau, serieus de ademtherapie op te pakken, met de juiste mindset en met gezonde voeding die het lichaam ondersteunt en van brandstof voorziet.
Bron: 1 B
9 Conclusie
Het was fijn om aan deze thesis te werken. Het is voor mij duidelijk geworden, door het ziektebeeld zorgvuldig uit te zoeken en te bestuderen, dat er ook voor CVS-patiënten een goede prognose is, mits er een gestructureerd plan van aanpak ingezet wordt, waarbij juist het ademen een belangrijke rol speelt. Met name het ademen heeft mijzelf al heel mijn leven, in alle situaties die ik overwonnen heb, het meest geholpen.
10 Literatuurlijst
Boeken afgekort als B en het nummer in de tekst.
Tijdschrift afgekort als T en het nummer in de tekst.
Website afgekort als W en het nummer in de tekst.
- B. Stans van der Poel en Iris van der Zanden: Chronische vermoeidheid nooit meer! Uitgeverij Lucht BV, 2014.
- B. David O Hare: Slanker met je hartritme. Uitgeverij Kosmos uitgeverijen 2009.
- T. Medisch Dossier, artikel Chronisch vermoeidheidssyndroom. Uitgeverij The optimist BV, 3-11-2010.
- T. Medisch Dossier, artikel, CVS – ook bekend onder de naam Myalgische Encefalitis (ME) of postviraal vermoeidheidssyndroom – is een zeer beperkende aandoening waar wereldwijd zo’n 17 miljoen mensen aan lijden. Uitgeverij The optimist BV, 17-10-2017.
- W. https://www.hetwkz.nl/nl/Ziekenhuis/Ziekte/Chronisch-vermoeidheidssyndroom. Wilhelmina Kinderziekenhuis UMC Utrecht, 2020.